Ekomuzeum to sieć rozproszonych w terenie obiektów, tworzących żywą kolekcję obrazującą wartości przyrodnicze i kulturowe regionu oraz dorobek jego mieszkańców. Wyjątkowy charakter regionu jest prezentowany jako wypadkowa warunków naturalnych i działalności ludzi, historycznej i obecnej.

Etymologicznie termin ekomuzeum pochodzi od dwóch greckich słów: „oikos”, które oznacza „dom” w sensie symbolicznym, rozumianemu jako środowisko, a odpowiadający dzisiejszemu pojęciu „mała ojczyzna” i „museion”, jako zbiór rzeczy, kolekcja (od obiektów zainteresowania nauki czy historii cywilizacji) – dając w połączeniu zbiór rzeczy materialnych i niematerialnych związanych z miejscem pochodzenia i życia określonej grupy ludzi, czyli muzeum „małej ojczyzny”.

Definicja ekomuzeum wg International Council of Museums - ICOM:
Ekomuzeum jest instytucją, która zarządza, bada i wykorzystuje – metodami naukowymi, edukacyjnymi i kulturowymi – całe dziedzictwo danej społeczności, uwzględniając środowisko naturalne i otoczenie kulturowe. W ten sposób, ekomuzeum jest środkiem do osiągnięcia zaangażowania społecznego w proces planowania i rozwoju. W tym celu, ekomuzeum wykorzystuje wszystkie dostępne środki i metody, aby dać mieszkańcom możliwość zrozumienia, krytykowania i rozwiązywania – w sposób liberalny i odpowiedzialny – problemów, z którymi się borykają. Zasadniczo, ekomuzeum używa języka rzeczywistości dnia codziennego i konkretnych sytuacji w celu osiągnięcia pożądanych zmian.